Felieton 159 – Półpolak (Cios …)

Leo Strauss, wybitny myśliciel polityczny, ukuł ongiś termin reductio ad Hitlerum. Chodzi o sytuację, w której jeden z uczestników dyskusji z braku argumentów strzela z grubej rury i rzuca na tacę hasło „…tak robił Hitler/tak robili naziści”. W netykiecie, czyli etykiecie blogów i dyskusji internetowych, zabieg ten opisuje tzw. prawo Godwina.
 
W szerszym rozumieniu argumentum ad Hitlerum to nazwa określająca jakikolwiek podobnie niesprawiedliwie upraszczający cios poniżej pasa – zgodnie z prawami netykiety oznacza to koniec dyskusji, wszyscy uczestnicy są zwolnieni od dalszej argumentacji, a osoba stosująca taki chwyt jest uważana za przegraną.
 
Zauważyłem ostatnio, że na Zaolziu pokutuje jeden utarty argument należący do tej grupy tanich chwytów. W dowolnej dyskusji na temat naszej mniejszości albo Macierzy prędzej czy później pojawia się osoba, która – ni z gruszki ni z pietruszki – triumfalnie wskazuje palcem w oponenta ogłaszając „ty nie jesteś Polakiem”. W tym momencie oczywiście uważa przeciwnika za maksymalnie upokorzonego i skreślonego.
 
Kiedy opisywałem taką sytuację koledze z Warszawy, zapytał niepewnie „aha, to jacyś nacjonaliści tam u was, tak?”. Wiele czasu zajęło mi wyjaśnienie, że ten rodzaj argumentacji nie jest stosowany przez ekstremistów, ale należy do stałego wyposażenia niejednego zaolziańskiego dyskutanta.
 
W rozmowach ze znajomymi z Polski uświadomiłem sobie jednocześnie, jak strasznie kalekie są przez to nasze dysputy. Nie można zacząć żadnej poważnej rozmowy (albo, nie daj Boże, krytyki) bez śmiertelnie poważnych deklaracji w stylu hasła Kabaretu Moralnego Niepokoju – „jestem prawdziwym Polakiem, doję krowy, piję mleko, słucham Chopina”.
 
Najpierw trzeba się prewencyjnie zabezpieczyć przed pomówieniem o niepolskość, a dopiero później ostrożnie przedstawić swoje tezy. Oczywiście nieustannie wypatrując, z którego kąta ringu przyleci w końcu cios biało-czerwonej rękawicy.
 
W naszej dyskusji nie ma wachlarza poglądów. Są dwie grupy, dwa kolory, dwa bieguny – Polacy i zaprzańcy. Nie ma faz przejściowych, nie ma innych kategorii. Albo jesteś Polakiem, albo szykuj się do długiej drogi w dół.
 
Największym paradoksem jest to, iż właśnie ta konieczność nieustannego udowadniania, że jesteśmy Polakami, dodatkowo nas od tej upragnionej polskości odrywa. Wynika bowiem z tego, jak głęboką niepewność i zazdrość w sobie tłamsimy.
 
Niepewność co do tego, kim tak naprawdę jesteśmy. I zazdrość wobec Polaków zza Olzy, którzy – bez względu na światopogląd i filozofię życiową – po prostu i niezaprzeczalnie „są”.